بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO)، چاقی به تجمع غیرطبیعی و مازاد چربی در بدن گفته می شود که علاوه بر اینکه ظاهر شخص را ناموزون می سازد عوارض فراوان و خطرات کشنده برای فرد دارد.
چاقی یک بیماریست که علارغم تصور عامه مردم که آن را ناشی از بی ارادگی و تنبلی می دانند عوامل متعدد هورمونی و ارثی در آن دخیل است و به دلایل مختلف در افراد چاق مکانیسم احساس سیری مختل شده و
باعث مصرف بیش از اندازه غذا شده و باعث تجمع چربی در نقاط مختلف بدن میشود.
طبق بررسی های انجام شده ثابت شده نواحی از مغز به هنگام گرسنگی فعال می شود که فعالیت این مراکز می بایست پس از مصرف غذا کاهش یابد و احساس سیری ایجاد شود. در افراد چاق به دلایل نامعلومی حتی پس از خوردن غذا این فعالیت کاهش نیافته و همچنان ادامه می یابد . لذا بیمار مرتبا احساس نیاز به خوردن دارد و سیر نمی شود. و در تمام طول روز دچار درگیری فکری با خوردن و نخوردن است که باعث عصبی شدن و در بسیاری از
موارد خوردن عصبی بیشتر و سیکل معیوب چاقی بیشتر می شود و بیمار را افسرده می کند.
چاقی یک بیماری مزمن بوده و دومین عامل مرگ قابل پیشگیری در دنیا است. و ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می باشد. اگرچه در تصور عوام این افراد به دلیل بی ارادگی درکنترل خوردن و آشامیدن و عدم تحرک کافی دچار چاقی می شوند ولی این موضوع در مورد تمام افراد صادق نبوده و همان طوری که پیشتر گفته شد زمینه های ارثی و هورمونی نیز عامل بسیاری از این موارد است.
این بیماری می تواند مشکلاتی را در زندگی روزمره ایجاد کند به خصوص وقتی شدید باشد. چاقی شدیدا زمینه ژنتیکی داشته و فرزندان پدر و مادر چاق 80-90% دچار چاقی شدید می شوند. امروزه ثابت شده است که اگرچه فرزند والدین چاق به احتمال 90% دچار چاقی مرضی و به دنبال آن دیابت و سایر عوارض چاقی خواهند شد اما در صورتی که والدین پس از درمان قطعی چاقی با روش هایی که ذیلا توضیح داده خواهد شد اقدام به بچه دارشدن نمایند ژن چاقی خاموش شده و به فرزند منتقل نخواهد شد. لذا با درمان قطعی چاقی نه تنها خود فرد از عوارض آن رهایی می یابد بلکه فرزندان خود را نیز از چاقی و دیابت که بزرگترین مخاطرات سلامتی قرن حاضر است و به آن ام الامراض گفته می شود نجات می دهد.
از جمله عواملی که در ایجاد چاقی مؤثر هستند عبارتند از :
1. زمینه های ارثی و ژنتیکی به گونه ای که فرزندان پدر و مادر چاق تا 80٪ در آینده دچار چاقی و به دنبال آن دیابت تیپ دو می شوند.
2. سوخت ساز بدن ما تحت کنترل دقیق هورمون های متعددی قرار دارد . از آن جمله می توان هورمون گرلین (Ghrelin) را نام برد که از ناحیه فوقانی معده (فوندوس) ترشح می شود و باعث میل شدید غیر قابل کنترل و گرسنگی سیری ناپذیر می شود . در افراد عادی ترشح این هورمون پس از پرشدن معده ( گزارش به مغز از طریق عصب واگ معده) از طریق مغز مهار می شود و به فرد احساس سیری دست می دهد . این مکانیسم در افرادی که دچار چاقی مفرط هستند به دلائل ارثی و ژنتیکی مختل می باشد و علارغم پری معده احساس سیری به فرد دست نداده و این هورمون قدرتمند به صورت سرخود به ترشح افراطی ادامه می دهد در نتیجه مرتبا فرد بیشتر از ظرفیت لازم غذا می خورد که همین مسئله باعث بزرگ و گشاد شدن بیشتر معده و افزایش حجم آن و در نتیجه ترشح هورمون بیشتر می شود که خود با ایجاد یک سیکل معیوب باعث چاقی روز افزون و مفرط فرد می شود.
3. آنچه در بررسی های مختلف علمی ثابت شده این است که اغلب قریب به اتفاق مبتلایان به چاقی دچار (Fast Eating) یا تند خوردن می باشند و این افراد در صورت بروز اختلالات عصبی بیشتر و سریع تر غذا می خورند. تغییر عادات غذا خوردن یکی از اصلی ترین پایه های درمان چاقی است.
4. از دیگر عواملی که در بروز چاقی مؤثر می باشند (Life Style) یا شیوه زندگی می باشد. امروزه با ماشینی شدن هر چه بیشتر و زندگی کم تحرک شیوع چاقی و دیابت تیپ دو هر سال تقریبا سه برابر میشود به گونه ای که پیش بینی می شود تا سال ٢٠٣٠ بیشتر از 70٪ مردم ایران دچار چاقی و بیش از 52٪ ایرانیان دچار دیابت شوند و در واقع با یک طوفان چاقی و دیابت روبرو هستیم.
5. امروزه با رایج شدن غذاهای پرکالری و کم فیبر نظیر انواع فست فود (Fast Food) و استفاده از کودها و سموم شیمیایی و هورمونی و مصرف بی رویه نشاسته های شدیدا چاق کننده مثل برنج چاقی شیوع بیشتری یافته است.
6. بعضی بیماری ها نظیر کم کاری تیروئید و برخی داروها نظیر کورتون باعث چاقی به خصوص در نواحی مرکزی بدن میشود.